Tarihe not:
15-17 Haziran tarihleri arasında Herkes İçin Mimarlık!
ekibi ile beraber Ordu, Perşembe'nin Çaka beldesindeydik.
Atıl köy okulları projeleri kapsamında düzenlenen ilk atölye çalışması başvuranlar arasından seçilen 15 katılımcı ile gerçekleşti. Ben de Erdem Üngür ve Ege Özgirin ile atölyeyi yürütmeye çalıştım.
Çalıştım diyorum, çünkü ortamın ilginçliği, deniz ile iç içeliği, kahvehane sohbetleri o kadar keyifliydi ki, fikirleri toparlamak için sadece yemekten sonraki geç vakitler ve son gün sabah saatleri bize kaldı.
Perşembe günü akşam saatlerinde, bir midibüs ile Kadıköy'den yola çıkıldı. Ortalama 14 saat yol. Öğle saatlerine yakın, Perşembe ile Ordu arasındaki bir öğretmen okulunun yurduna yerleşildi ve proje için tespit edilmiş atıl köy okullarına gidildi.
.JPG)
İki bina... Biri konsol saçaklarından, doğrama boyutlarına, düz çatısından, verandalarına kadar tamamen bir dönem yapısı olan modernist bina, diğeri ise çok özelliği olmayan ama düzgün uygulanmış bir yığma yapı. Aralarında yaklaşık 20 m mesafe bulunan bu iki yapı, toplamda bir okul alanını oluşturuyormuş. Kum deniz tabanının ve Karadeniz'in gücünün etkisiyle, köylülerin daha önce 30-40 m ilerideydi dedikleri kıyı çizgisi artık binaların neredeyse içinde ve kumsal binaların çevresini sarmış durumda.
.JPG)
Bahsedilen 25 yıl öncesi. Milli Eğitim'in elinde belgelerde okul alanı 1350 metre kare olarak tarif ediliyor. Binaların sırtından başlayan alan çizgisi, artık denizin içinde kaybolmuş eski bir kara sınırına işaret ediyor.
Yolculuğun yorgunluğu üzerine, ilk gün her iki yapının da rölövesi alındı. Çaka plajına bakıldı, balıkçılarla konuşuldu; denize girildi.
Akşam yemeğinden sonra yurtta rölöveler çizime, çizimler mimari dijital modellere dönüştü, ilk izlenimler üzerinden ilk fikirler tartışıldı. Yapılara ve alana dair nasıl bir strateji geliştirilebileceği ve derneğin atıl köy okulları üzerindeki fikirleri paylaşıldı.
İkinci gün eksik ölçülerin tamamlanması için bir grup alana giderken, geriye kalan katılımcılar köy kahvesinde röportajlar yaptılar. Okulun geçmişine dair bu araştırma, hem modernist dönem binasının mimarının kimliğine ulaşmayı hem de okulun ve çevresinin eski durumunu gösterir fotoğrafları edinmeyi amaçlıyordu. Fotoğraflar için pazar gününe sözleşildi. Köylülerden dinlenilen başka başka hikayeler, sözlü tarih çalışmasına yakışır derecede kafa karıştırıcıydı.
Çaka plajındaki tek tesisin masalarından uzunca bir dizi yapıp, yeyip içerken toplanan bilgiler üzerine konuşuldu. Bir yandan da 30 metrelik uzatma kablosu ile kumsala elektrik çekip çizimlere devam edildi. Tabi ki yenildi, içildi.
Belediye'nin açıkladığı Çaka Plajı projesi, mavi bayrak adaylığı, Perşembe'nin ve beldelerinin Yavaş Şehir'e adaylıkları gibi bilgiler de köylülerin talepleri ile harmanlandı ve tartışmaya dahil edildi.
Sıcaklığını beraberinde götürmeden bulutların arkasına saklanan güneş gidip yerini yağmura bırakınca, sağnak altında denize girildi.
Akşam yemeğinden sonra yurdun bahçesinde kurulan çalışma ortamında alanın, nasıl bir yeniden işlevlendirme ile değerlendirileceği ve müdahale yöntemlerinin ne olacağına dair tartışmalar gece 03:00'e kadar devam etti.
17 Haziran Pazar sabahı, yeniden işlevlendirme stratejisini belirlemek için, önce gece konuşulanlar özetlendi, sonra herkesin alana dair kendi hayallerini küçük kağıtlara yazması istendi ve bunlar duvarda bir araya getirildi. Tüm fikirler yapıya müdahale biçimi, kullanım, kullanıcı, işletme stratejisi vb gibi alt başlıklarda sınıflandırıldı ve bunların arasında kurulacak ilişkiler ile birkaç farklı bina programı ve müdahale biçimi tespit edilmeye çalışıldı.
Önceki gün söz verilmiş randevulara yetişmek ve plajın pazar günü kullanımına şahit olmak için, çalışma yarıda bırakılarak yeniden alana gidildi. Çaka Plajı'nın yerel bir odak olarak ne yoğunlukta kullanıldığına, atıl kalmış yapıların bu kullanım ile nasıl ilişkilendiğine şahit olundu. Önceki günlerde olmadığı kadar kalabalık olan bir kilometreden uzun, ağaçların deniz ile buluştuğu beyaz kumsal, bunaltmayan sıcaklık ve etkili biçimde yakan güneş, güney ve batı sahilleri ile kıyaslanamayacak güzellikte. Tüm bunlar Karadeniz için önerilen alternatif yaz turizmi Yayla'lar ile düşünüldüğünde, deniz-kent-orman-yayla bileşimi ile bölgesel turizm için daha geniş bir öngörüde bulunmak için hayal gücünü kışkırtıyor.
Karadeniz sahil yolunun sahilden gitmediği alanda yer alan Çaka, bozulmamış kıyı yapısı ile hem yerel hem de yurt ölçeğinde mevcut kullanımından fazlasını vaad ediyor.
Pazar kullanımına şahit olunduktan sonra yurda dönüldü, eşyalar akşamki yolculuk için toplandı, odalar boşaltıldı. Binalara ve alana dair yarım kalmış program oluşturulma işine devam edildi. Tartışmalar ile geçen süreç dar zaman nedeni ile zorunlu dönüş yolculuğunun koyduğu sınırda kesilmek zorunda kalındı.
.JPG)
Ancak derneğin de açıklayacağı gibi gelinen nokta, bir günlük yoğun bir atöye ile projeye dönüştürülebilecek yoğunlukta bilgi ve fikir içeriyor. Keyifli ekip içindeki inşaat mühendisi arkadaşların öngördüğü yapılara müdahale biçimleri ile katılımcıların önerdiği kullanımların çakıştırılması ile iki ayrı ana proje ekseni oluşuyor gibi görünüyor.
Bunlardan biri binaların artık işlevini görmeyen yapısal özelliklerine yüklenmeden, onları mevcut halleri ile önerilen kullanımlar sırasında kullanıcıya zarar vermeyecek şekilde düşey bölücü duvarları ile korumaya almak ve yeni işlevlerin gerektirdiği kullanım mekanlarını her iki bina arasında kullanımsal ilişki kurarak birleştirecek bir yapıda çözmek. Bu yeni yapının kullanımını çevre üniversite enstitü ve köylülerin ilişkide olduğu bir strateji çervresinde örgütlemek ve kullanımları yaz/kış bütününe yaymak.
Bir diğeri ise, 20 yıl kadar önce terk edilmiş bu yapıların doğa tarafından işgaline ve yok olmasına müdahale etmemek, onların kontrollü yıkımını sağlarken, belleklerinin yeni yapılacak bir hafif yapı içerisinde yaşatılmasını sağlamak. Yaz aylarında kullanılacak bu yapının deniz kara ara kesitinde, güvenli yüzme, su sporları vb gibi imkanlara da altlık olacak şekilde, mavi bayrak hedefi olan kumsalın ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde kurgulamak...
Bunlar benim şu an aklımda kalanlar üzerinden kurduğum programlar. Yazılanlar üzerinden kurgulanacak diğer program ihtimallerine ve atölyenin sürecine dair daha detaylı bilgiye herkesicinmimarlik.org adresinden ulaşacağız.
Takipte kalın.