Başka Türlü Bir Partinin İnşası

NOBON’un 2007 yılında nobonLounge adında partilerdüzenlemeye başladı. Mimarlık fakültesi içindeki bir öğrenci eğlencesi olan bu etkinlik dizisi, başladıktan kısa süre sonra İstanbul Beyoğlu’nda sokağa açılan küçük barlara taşındı. Genellikle hafta ortası düzenlenen, akşam sekiz gibi başlayıp gece yarısına kadar süren etkinliğe, yedinci seferden sonra gece boyu ortalama iki yüz kişinin katılımı sağlandı. Partiler iki aylık periyotlar ile yaklaşık üç yıl boyunca devam etti.
Sohbet edilebilecek bir müzik düzeyine sahip ortamda yeni insanlarla tanışmak, iyi vakit geçirmek fikri üzerine temellenen etkinlikler bundan daha fazlasını amaçlıyordu: Etkinliğe katılanları edilgen izeyici konumundan, doğrudan partiyi var eden aktivitenin kurucusu haline getirmek.


Topluluk hissini yaratmak için bir bahane, parti...
Bir araya gelip bir şeyler üretmeyi bırakın, herhangi bir şey üzerine toplu olarak konuşmanın bile zor olduğu bir ortamda, hem fikirsel, hem de fiziksel üretimin, koşullardan özgürleşerek bir iç güdü haline dönüşmesi  için:
Yaratıcılığın önemli bir parçası olan fikir alış verişinin yoğunluğu nasıl arttırılabilir?
Yaratıcı bireyler ‘aktif katılımcı’ oldukları bir ortamda nasıl bir araya getirilebilir?
Tüm bu sorulara, İngilizce kökeni, belirli bir görüşü temsil eden taraftan, o görüşü temsil eden kişiye 15. yy’da evrilen, 1700’lerin başında “sosyal zevk için insanların bir arya gelmesi” anlamında kullanılmaya başlandığı düşünülen party* kavramının cevaptı.
İşin ilginç yanı, fransızca kökeni dikkate alındığında, ingilizce kullanımında, türkçe yazımı ile aynı olan “parti” fiil olarak düşünüldüğünde “bir karar vermek” anlamına geliyor. Bir bina için kullanıldığında da onun ana fikri ya da konsepti anlamında.
Bu ilk basamak, elbette çok parlak bir keşif olarak adlandırılamaz. Eğlencenin her kademedeki dozunu içerek şekilde, sadece rahatlamak, kazanç sağlamak, takipçi yaratmak, bir topluluğun arasındaki bağları ya da herhangi bir şeyi kutlayarak soyut kavramlara dair hisleri güçlendirmek için parti düzenlemek yaygın bir eylem.
Ama yukarıda sayılanlara benzer karakterdeki parti eğlencesi, amaçlanan hedef doğrultusunda katılımcılarını etkinliğe pasif olarak dahil eder. Dans ve sohbetin etkileşim gerektiren karakteri, yukarıda bahsedilen çerçevenin dışına çıkılması için bir imkan değildir, aksine tasarlanan deneyimden katılanların da bekledikleri doğal bir sonuçtur. Özellikle çalışma saatleri dışındaki anlara sıkışmış hayatlara sahip olduklarını düşünen bireyler için bu doğal sonuç, gidilen partide kesinlikle karşılanması gerektiği düşünülen bir zorunluluktur. After Work Party olarak tanımlanan iş çıkışı partileri işte bu bireyleri hedef alır ve onların beklentilerini karşılamaya çalışır.
After work party vs nobonLounge...
Çalışma hayatının bir parçası haline gelmiş iş çıkışı partileri (after work party), katılan bireylerin yeni insanlarla tanıştığı, aidiyet hisleri kurdukları bir topluluk içinde zaman geçirdikleri, çeşitli küçük sürprizler ile renklenen ve bir sonraki buluşma için merak uyandırmaya çalışan etkiniklerdir. Hafta içi iş çıkışı saatlerde başlayan ve yoğun kalabalığın gece yarısından sonra dağıldığı bu parti tipi, tariflenen kısa  zamanda iyi vakit geçirtmeyi, eğlendirtmeyi amaçlar.
Bu partiler, eğlencenin, üretimin/işin bittiği yerde başladığı kurgusuna dayanır. Katılanlar genellikle, bir şeyler yiyen, içen; tüketen, konuşan ve etkinliğin tipine göre belki bir gösteriyi izleyen edilgen konumdadırlar.
nobonLounge, bahsedilen hafta içi partilerinin yapısını, taklit eder. Onlardan farkı, öncelikli hedef kitlesinin, yaratıcı alanlarda üretimde bulunan bireyler olmasıdır. Ama bu hedef etkinliklere farklı disiplinlerde çalışanların katılmasına engel değildir. nobonLounge’un odaklandığı kitle için üretim çoğunlukla mesai saati olarak adlandırılabilecek sınırlar içine sıkışık değildir. Bunu hem olumsuz anlamda, belirsiz mesai saatleri ile özel hayata taşan iş hayatı olarak hem de olumlu anlamda, hayatın kendisi olan üretimin ondan ayrılmaz olduğu şeklinde okumak mümkündür.
İki yönlü bu okumanın olumlu tarafını seçen NOBON içinse bakış açısı şöyledir: Hedeflenen kitle için, üretim=eğlence biter ve üretim=eğlence başlar.
Bu bağlamda aktif yaratımın hayatın her anına sızabileceğine dair bir umut taşıyan nobonLounge; katılımcılarda ilgi uyandırmak için after work parti’lerinin biçimini taklit eder ama şüphesiz bu umudu yayabilmek için onlardan daha farklı niteliklere sahip olmalıdır.








Başka türlü bir parti...
Basit bir araştırma ile edilgen bir seyirci olunan partilerin dışında, katılımcının ortamın yaratılmasında aktif olduğu, protesto, kışkırtma ve sanatsal bir eylem olarak tasarlanmış çok sayıda etkinlik örneğine ulaşmak mümkün. Futurist yemekler, dadaist gösteriler, happeningler, flash mob’lar...
Bu tip etkinlikler etkileşim seviyesi arttırılmış, seyreden-seyredilen sınırı muğlaklaşmış eylemlerdir. Etkinlik ortamını kuranlar katılımcıları etkinliğin kenarından, etkinliğin içine cazibeli tuzaklarla kurgulanmış oyunlarla çekerler. Böylece katılımcılar etkinliği biçimlendirebilecek ve hatta bizzat onu yaratan eylemlerde bulunurlar.

Başlatıcı altlık, oyun/cak...
Oyun, insanın fiziksel mekanı ve sosyal ilişkileri keşfetmesi için çok temel bir yöntem; neredeyse bir iç güdü...
Birey yaşamda deneyim kazandıkça oyun başlatma ve oyuna başlama güdülerini göreceli olarak kaybetse de, yasaklardan arındırılmış, ya da karşı konulamaz belli başlatıcılarla süslenmiş pek çok kurgu oyunun başlaması için yeterli.
Eğimli yüzeyin kayılacak, tırmanılacak bir oyun alanına dönüşmesi; araları açık iki ağaç ve onlardan biraz uzaktaki bir teneke kutu; insanın kanını kaynatan bir müzik ve bu müzikle coşan bir kaç kişi...
Oyun olarak adlandırılan her şey bir başlatıcı altlığa, oyuncağa ihtiyaç duyar. Başlatıcı bazen, rollere bürünülüp, bedensel jestlerle desteklenerek oynanan doktorculuk ve evcilik gibi oyunlarda olduğu gibi kavramsal bir altlıktır. Hayali mekanlarda geçen bu oyunlarda, içinde bulunulan fizik mekan oyundaki mekanın temsili olarak hayal ile deforme edilerek kullanılır. Oyunu oynayan kurgusal gerçekliği  ve kendinin oyundaki rolünü bu temsil mekanında karşılaştıkları ve yaşadıkları üzerinden doğaçlama ile keşfeder.
Başlatıcı altlık, bazen de bir çemberin sopa ile çevrilirek yürütülmeye çalışıldığı çelik çomak oyunundaki gibi fiziksel araçlar olabilir. Bu oyunlarda amaç doğrudan başlatıcının kullanımı üzerinde temellenir.
Kavramsal altlık ve fiziksel araçlar tek bir oyunun çok katmanlı yapısında bir arada da bulunur. Bir oyuncak bebek, hem kendisi bir başlatıcı olarak, kullanımı üzerinden fiziksel özellikleri ile doğrudan oyuncaktır, hem de kavramsal bir altlığın, oynayanın çocuğu, kardeşi, arkadaşı olma kurgusunun parçası.
Kişileri bir eylemde bulunmaya ya da topluca bir ‘olay’ yaratma oyununa kışkırtmak için nasıl bir başlatıcı gerekir? Onların aktif katılımı ile kurulan, başka türlü bir partiyi inşa etmek için nasıl oyun-caklar tasarlamalı?
Kendi kendine ürün ve etkinlik tasarımı ödevleri; oyun-caklar...
NOBON, nobonLounge’u kendi üretimini çeşitlendirmek ve sürekli kılmak için de bir araç olarak kullanır ve parti ortamını kurdurtacak oyun-cakları tasarlamayı kendi kendine tasarım ödevleri olarak tanımlar. Bu ödevler partiye katılanları, partinin inşasına çekecek hem kavramsal altlıkları hem de fiziksel araçları kapsar.
Kavramsal altlıklar, hayalin ve temsil edildiği fizik mekanın ilişkisinin tersten okunması ile partiye dahil edilir. Etkinlik mekanına müdahale edilerek dönüştürülmüş fizik mekanın, algıdaki alışkanlıkları bozundurması ve hayal gücünü kışkırtılması amaçlanır.  
Fiziksel araçlar da katılımcılar arasındaki etkileşimi arttıran eylemlerin aracısı olarak kurgulanır ya da kavramsal altlıklara referans veren atmosferin yaratılmasını sağlar.
Etkinliğe gelenler hiç bir ön hazırlığa ihtiyaç duymazlar. Tüm başlatıcılar NOBON tarafından sunulur. Katılım herhangi bir ön koşula bağlanmaz. NOBON, kurguladığı ortamda bedelsiz sunduğu imkanlar içinde, partiye gelenlerden sadece oyuna katılmalarını bekler.

Parti varsa NOBON...
NOBON, etkinliğe katılanları edilgen izeyici konumundan, doğrudan partiyi var eden aktivitenin kurucusu haline getirmek için üretiği oyun-cakların nasıl yapılacağına dair bilgiyi grafik talimatnameler halinde paylaşıma açar. Böylece başka türlü bir parti, nobonLounge’un yaratmaya çalıştığı ortam ve topluluk hissinin mekandan ve o fikri bulanlardan bağımsız olarak da çoğalmasına imkan vermeyi amaçlar.
 
Sokak diskosu:
Disko topları; fenerler
Katılımcılara dağıtılan küçük disko topları ve fenerler ile onların kendi eğlencelerini kurmaları kışkırtılmaya çalışılır. Işıklar ve yansımalar ile disko sokağa taşınır. Büyük disko topunun bir ritüel gibi ortada dolaştırıldığı anda, feneri olan herkes ışık kaynağını yönetenlere dönüşür.  



Sokrates:
Sarı ip; kitap; paket kağıdı, tabure
İnsanları, merak uyandırıp ipten bir labirente çekmeye çalışan yerleştirme, yem olarak karmaşık iplerin gerisinde ağaçtan sarkıtılmış paketleri kullanır. Partiye katılanlaın merak ve cesaretlerini kışkırtan bu tuzak, onları kendi içinde dolanmaya ve oyuna davet eder. 
Cesaret edip iplere dalarak, tabure ile kitaplara ulaşanların paketlerde bulacakları ise Sokrates’in savunmasıdır. "Kendini Bil!"


Yap-Boz Tshirt Duvarı:
T-shirt, karton, iğne, ip, kumaş boyası, fırça, kova, su
İçine karton sokulmuş tshirtler kare şeklinde katlanır ve birbirlerine eklenerek duvar yüzeyinde t-shirt’ten oluştuğu belli olmayan bir kumaş yüzey oluşturulur. Her katılımcı, kovalara dökülmüş farklı renkteki kumaş boyalarını fırça ile bu kumaş yüzeye uygulayarak, etkinlik boyunca oluşacak büyük resme katkıda bulunur. Partinin sonunda katılımcılar diledikleri parçayı bütünden sökerek tüm katılımcıların ve gecenin izini taşıyan bütünden bir parçayı beraberinde götürür.

 Bantscape
Farklı renkte zemin işaretleme bantları
Bantscape, herhangi bir sokağın çocuk oyunları çağrıştıran çizgilerle yeniden tanımlanmasıyla kurulur. Bantlarla oluşturulan bu çizgi komposizyonların bazıları doğrudan sokaktaki oyunlara referans verirken, diğerleri katılımcılar tarafından ‘uydurulacak’ potansiyel oyunlara altlık olarak bırakılmıştır. Çizgiler sokağın hacimini yerdeki izler ile parçalar, kalabalığın artması ile, çizgilerin kurduğu öbekleşmeler; oyunlu ve oyunsuz alanlar görünür olur.







Bir etkinlik kuruyorsanız, kendi aklınızı kışkırtmak için oyun-caklar tasarlamaktan; bir etkinlik kuruyorsanız katılacak olanları edilgen konumdan etkin konuma kışkırtmak için oyun-caklar'ı kullanmaktan daha iyi bir fikir ne olabilir...